متن سخنراني محمدرضا دشتي اردكاني، رييس كانون سردفتران و دفترياران به مناسبت گرامي‌داشت دفاتر اسناد رسمي در ششم دي ماه كه درسالن برج ميلاد تهران قرائت شد و عينا در روزنامه صوراسرافيل به چاپ رسيد:

سلام عليكم و رحمه ا...

درآغاز، ضمن عرض خيرمقدم خدمت حضار محترم، ميهمانان ارجمند و عرض تبريك و شادباش به مناسبت ميلاد خجستة پيامبر نور و رحمت، حضرت محمدمصطفي (ص) و امام جعفرصادق (ع)، مايلم مراتب نشاط و خرسنديِ خود را از حضور در جمع مقامات و مسؤولان برجستة حقوقي و قضائي كشور و همكاران ارجمندم، سردفتران و دفترياران اسناد رسمي كه به مناسبت ششم دي و به عنوان تيمن از آيه 282 سوره مباركه بقره (آيه شريفه مداينه) دويست و هشتاد و دومين روز سال را به حق و به جا روز «گراميداشت سند رسمي و دفاتر اسناد رسمي» نام گذاري كرده و گردهم آمده‌اند، ابراز دارم.

هم اكنون در سراسر كشور به همين مناسبت، مراسم جشن و گراميداشت اين منصب و اين مقوله مهم در زندگيِ امروز در حال برگزاري است. در واقع بدين صورت، از سند رسمي و از نمايندگانِ حاكميت در تنظيم سند رسمي(سردفتران و دفترياران)، و مدافعان حقوقِ مالكانة مردم تجليل و تكريم شده است. اميدوارم روز به روز با شناخت اهميت حياتي اين امر و خدمتگزاران اين عرصه، مردم شريف و بزرگ ايران نيز در سايه اين «حق شناسي» و با آگاهيِ روز افزون نسبت به مزاياي ثبت رسمي به عنوان راه مطمئن و صحيح انجام معاملات و اجراي دستور قرآن كريم مبني بر راهنمايي به مؤمنان درخصوص چگونگي مشي زندگاني اقتصادي بدون سستي و كاستي در ثبت حقوق مالكانه و جلوگيري از مشكلات گوناگون بعدي كه مضرات فراواني نيز به دنبال دارد، بدون دغدغه به شئون و امور ديگر زندگي خود بپردازند، ان شاء ا...

***

برخلاف تصور اوليه و رايج، منصب سردفتري، يكي از منصب‌هاي دائماً نو شونده و پوياست. اگر بگوييم همچون دانش پزشكي است، بيراهه نرفته‌ايم. سير آن را طي همين 30-40 سال اخير كه در نظر بگيريم متوجه اين ويژگي مي‌شويم.

فنون و تكنولوژي جديد بر آن تأثير گذاشته، تحولات زندگي موجب رويش جوانه‌ها و شاخه‌هاي مختلف حقوقي جديد در آن شده است و ديدگاههاي مختلف و مدعيان درمان در آن فراوان گشته‌اند.

گواهي امضاي الكترونيك، تجارت الكترونيك، مالكيت زماني، مالكيت معنوي، ثبت الكترونيك اسناد، فناوري اطلاعات جديد و طرح كاداستر و آمايش سرزميني، زمين‌خواري، كوه خواري، درياخواري، قانون پيش فروش ساختمان، پيوستن به اتحاديه جهاني سردفتران، همه اينها تا چند سال پيش نبودند.

حركتهاي موازي و سوء برداشتِ عامدانه از نصوصِ قانوني، به دلايلِ روشنِ منفعت طلبانه به وجود آمده و همه اينها، امروزه ضروري مي‌نمايد كه محكمتر از گذشته و آگاه تر از قبل گام برداريم.

اگر چه اين منصب هرگز مضمحل نمي‌شود ليكن اگر پويا نباشد، عملاً مضمحل است!

منطق سليم نيز به ما همين را گوشزد مي‌كند. مي‌گويد: 

 اي كريم آب ز سرچشمه، ببند                                              

كه چو پُر شد نتوان بستن، جوي

بنابراين يكي از راههاي حفظِ پويايي، گسترش دامنه ارتباطات با مجامع علمي و اجرايي مرتبط، حضور در مراكز اصليِ تصميم گيري و قانون گذاري (در سطوح مختلف آن)، استفاده از ظرفيتهاي وسايل ارتباط جمعي به منظور ارائه هشدارهاي حقوقي، نكات آموزشي، روشنگري‌هاي حقوقي و صنفي نزد آحاد جامعه و حتي همكاران سردفتر و دفتريار در سراسر كشور است.

***

در طي ساليان گذشته، در حد توان و گاه بيش از حد توان به اين اهداف، جامة عمل پوشانده‌ايم. از توانِ عظيمِ مطبوعات، رسانه‌ها و وسايل ارتباط جمعي بهره گرفتيم، و در جلسات متعدد با شخصيتهاي مهم و تأثيرگذار به ويژه  حقوقي، قضائي و تقنينيِ مرتبط از هر فرصتي بهره گرفتيم، به گفتگو نشستيم و به تبيين و توضيحِ خواسته‌ها، دردها و نيازها و حتي تواناييها پرداختيم. در قواي سه گانه، در كميسيون‌هاي مجلس شوراي اسلامي به ويژه كميسيونِ حقوقي و قضائي مجلس شركت كرديم و با تمام دانسته‌هاي حقوقي و اجراييِ خود حاضر شديم؛ تأثير گذاشتيم، قانع كرديم، روشنگري كرديم و جلوي مضرات و مخاطراتِ برخي ديدگاههاي نادرست كه ضررِ اجرايشان به آحاد جامعه و در نهايت، نظام مقدس جمهوري اسلامي مي‌رسيد گرفتيم، ولي بايد جلوتر از اينها رفت.

حقوقدان بايد در سرچشمه‌ها حاضر باشد، تا ذره‌اي هدر رفت سرمايه و ضايع شدنِ حقوق پيش نيايد؛ كه: «پيشگيري بهتر از درمان است».

آري! پيشگيري بهتر از درمان است و اين قاعده در عالَمِ حقوقِ كاربردي، ظهور و بروز بيشتري يافته است. موضوع توسعه ثبت سند رسمي در كشور مهمترين و بزرگترين گام براي پيشگيري از بسياري مشكلات و كاستن از بار محاكم دادگستري است چرا كه با امنيت ملي كشور سر و كار دارد. در حفظ تماميت ارضي كشور نقش مؤثر ايفا مي‌كند و اين، يعني فراغِ‌بال براي رسيدگي به ديگر امور و منفعلانه عمل نكردن و فرصت يافتن براي انديشيدن و طرحي نو در افكندن يا همان پويايي.

امروز حرفه سردفتري بايد در مسيري گام بردارد كه يارِ شاطر نظام مقدس جمهوري اسلامي باشد نه بارِ خاطر آن.

اين حرفه، شاخص و نشانگرِ حركت و كيفيتِ حركتِ دستگاههاي مختلف علمي و اجرايي در كشور است. چون محلِ در آميخته شدنِ علوم و فنون، و حاصلِ پيوندِ تكنولوژي و حقوق و اقتصاد و آمار و غيره است. بنابراين، اين، ترازوي نشانگري را مي‌ماند كه حاصل يك مديريت و تلاش جمعي را به منصه ظهور مي‌رساند و شاخص پيشرفت به حساب مي‌آيد.

اين ادعا نيست، زماني كه در برابر هيأت اعزامي سردفتران روسيه با آمار و ارقام تحليلي و حقوقي به مقايسه وضعيت سردفتري در ايران و روسيه در سطح جهان مي‌پرداختيم و حيرت را در چهرة ميهمانان مي‌ديديم، به اين مهم پي بردم!

اما در نظام اسلامي، حدي براي پيشرفت و خدمت متصور نيست! فرصت را بايد غنيمت شمرد و گوي سبقت را بايد ربود! وگرنه يوم الحسرهِ ما شام نخواهد داشت.

نكتة پر اهميت ديگر اين كه كلان‌نگري و انسجام دروني خود را نيز بايد تقويت كنيم، معناي برخورداري از معاضدت و تعاونِ با يكديگر را با جدايي و انشقاق در نياميزيم، چرا كه اگر راهي جز اين برويم همه زمين مي‌خوريم و سرنوشتي نامطلوب را براي كل حرفه رقم مي‌زنيم. آنچه مطلوب است، بهره‌مندي از توان بالقوه، ولي مغفول مانده در سراسر كشور است كه استفاده از آن نَعَمات بي‌شماري را به كل جامعة سردفتري كشور و در واقع جامعه مي‌رساند.

* در اين ميان، تحولات جامعه و تأثير تغيير سبك زندگي و حركت اقتصاد و پيشرفتهاي چشمگير و روزافزون علميِ انسان و نوبه نو شدن دائمي ديدگاههاي علوم انساني را هرگز نمي‌توان ناديده گرفت؛ تفكر عميق و همه جانبه‌نگر لازم است و اين را در كلام و رهنمودهاي مقام معظم رهبري به خوبي سراغ داريم.

بند 66 سياستهاي كلي برنامه ششم توسعه، ابلاغي معظمٌ له مرتبط با امور حقوقي و قضائي مؤيدِ همين معناست: «حمايت قضائي مؤثر در تضمين حقوق مالكيت و استحكام قراردادها به منظور توسعة سرمايه‌گذاريِ بخش خصوصي و سرمايه‌گذاريِ خارجي». روشن‌تر و جامع‌تر از اين نمي‌توان بياني داشت. و نيز آنجا كه مي‌فرمايد «توسعة ثبتِ رسمي اسناد و املاك و مالكيتهاي معنوي و ثبتِ رسمي مالكيتهاي دولت و مردم بر املاك و اراضي كشور در نظام كاداستر و گسترش فناوري‌هاي نوين در ارائه خدمات ثبتي». بنابراين، همة شئون زندگي بر هم تأثيرگذار است. دانش حقوق هم، مي‌بايست همزمان با هر تحولِ جديدي همگام باشد. عقب ماندن از تحولات، ناكارآمدي و مرگ و نيستيِ حقيقيِ اين شاخه از علم را به دنبال دارد.

هنگامي كه بحث مالكيت زماني در مناطق سياحتي و زيارتي دنيا ظهور و بروز كرد. در كشور ما هم (كه ناگزير از ارتباط و تعامل و همگامي با تحولات جهاني است)، موضوع مالكيت زماني در مناطق گردشگري و زيارتي سربرآورد در حالي كه ساز و كارهاي حقوقي، علمي و اجرايي يا رسيدگي به مشكلاتِ حقوقيِ پيش آمده، چندان غني و آماده و داراي زيرساخت محكم نبود.

بنابراين ضروري است مطالعات جامعه شناختي، تحولات اقتصادي مرتبط، دانش آمار و به طور كلي آنچه در پيرامون حرفه ما مي‌گذرد در سطح جامعه جهاني و به ويژه كشور خود را از نظر دور نداريم تا پويايي و سرزندگي حرفه سردفتري و حقوق ثبت را تضمين كنيم.

آنچه در دانشكده‌هاي سردفتريِ دنيا، مقالات، كتابها، سخنراني‌ها و مجامع صنفي مي‌گذرد، هرگز از ديد پژوهشگران و مسؤولان نهاد سردفتري نبايد دور بماند و با بومي‌سازي آنها در ايران و حتي پايه‌گذاري نهادهاي مشابه ( درصورت لزوم) همچون دانشكده سردفتري و ترجمه و تأليف كتب و تربيت استاد، پايه‌هاي محكم و استواري را براي اين بنا بنيان‌گذاري كنيم تا در شأن نظام مقدس جمهوري اسلامي حركتي ممتاز و رو به جلو داشته باشيم.

خوشبختانه امكانات و زمينه‌هاي خاص و لازم براي اين حركت عظيم اعم از نيروي انساني مستعد و دلسوز و محقق و نيز انگيزه كافي براي پيگيري و تداوم بخشي به اين حركت در اختيار داريم و قدر اين نعمت را هم بايد بدانيم كه خداوند در اختيار ما قرار داده است.

ولي بايد به اين امكانات و نعمات جهت داد و شوق بيشتر ايجاد كرد تا زمينه رشد و بالندگي آن را فراهم كرد. چرا كه اين توان عظيم و پتانسيل ممتاز از گذشته (در طول تاريخ و به ويژه طي اين صد ساله اخير) وجود داشته و تلاشهاي فراواني صورت گرفته، ليكن امروز جامعه سرعت و پويايي و كيفيت ديگري را مي‌طلبد كه ان شاء ا... انجام خواهد شد.

***

به عنوان خادم همكاران ارجمند در كانون سردفتران و دفترياران معتقدم امروز بايد همكاران محترم ما، فراتر از محيط دفتر و محل كار خود بينديشند و وسعت فكري و زيركي داشته باشند كه مي‌فرمايند: المؤمنُ كَيِّس.

همكاران بايد آنچه در قوه قضائيه و مجلس شوراي اسلامي مي‌گذرد، وقايعي كه در حوزه مالياتي و اقتصادي كشور روي مي‌دهد، آنچه فراتر از اين مرزها در حوزه مرتبط با حرفه ما مي‌گذرد، مزايا و محاسن آن را دريابند، مطالعه و جستجو نمايند، رقباي جعلي و حركتهاي موازي و مخاطره آميز براي شغل خود را كه در واقع وسعتي بيش از شغل ما و در حقيقت آحاد جامعه و امنيت حقوقي و مالكيتي مردم شريف ما را به مخاطره مي‌اندازد و نيز چگونگيِ استفاده از علوم و فنون جديد بمنظور آسيب زدايي از شغل و امنيت رواني و شغلي همكاران و نيز امنيت مردم در حوزه حقوقِ مالكيت‌ِشان و جلوگيري از جعل و يا چگونگي تسهيل انجام امور ثبتي ... در اين گونه امور تفكر  و طرح و تدبير و چاره انديشي كنند؛ چگونگي بهداشت حقوقي در حوزه شغل ما، وظايف آموزشي محدود يا فراگيرمان و نيز يافتن افق هاي جديد درآمدي همچنين چگونگي برون رفت از حالت انفعالي در برخورد با مسائل يا تأسيس اتاق فكر در حوزه هاي محدود و چهارچوب مدون و مصرح قانوني در مورد وظايف كانون سردفتران و حوزه‌هاي غيرمحدود در خصوص مسائل مرتبط.

* يكي ديگر از مهمترين نيازهاي ما، شناخت دقيق توانايي هاي همكاران در گوشه و كنار كشور است. تواناييهاي علمي و تجربي فراواني در اين كشور يافت ميشود كه تاكنون بطور منسجم به آن پرداخته نشده است، كه درصورت به كارگيري و استفاده از اين پتانسيل عظيم، حركتي ماندگار و پركيفيت و متوازن درهمه شئون شغلي و صنفي دفاتر اسناد رسمي و كانون سردفتران و دفترياران بوجود خواهد آمد.

* در جمع آوري نمونه اسناد قديمي نيز كه اكثراً توسط علماي دين و ادباي سليم‌النفس نوشته شده است و حاوي نكات آموزشي و دقايق سند نويسي است نبايد كوتاهي شود.

موزه سردفتري ايران را هم به فضل پروردگار و لطف و ياريِ همكارانِ سراسر كشور تأسيس خواهيم كرد و براي اين منظور، مشاوره‌هايي با چند تن از متخصصان  داشته‌ايم كه ان شاءالله در آينده‌اي نه چندان دور اجرائي خواهد شد.

* در اينجا بر خود لازم مي‌دانم از زحماتِ همة دلسوزان و عزيزاني كه براي حفظ و اعتلايِ جايگاهِ اين حرفه، اعم از همكاران بازنشسته و شاغل، همكارانِ ارجمندم در هيأت مديره كانون و نيز مسؤولان محترمِ پيشينِ آن، به ويژه رياست محترم و فرهيختة سازمان ثبت جناب آقاي دكتر احمد تويسركاني كه با خلوص نيت، مديريت و پشتكارِ ستودنيِ خود، تحولاتِ بسيار مثبتي در دفاتر اسناد رسمي و شاخه‌هاي مختلف ثبتي ايجاد كرده‌اند، به ويژه در حوزة ثبت الكترونيك اسناد كه از نقاط عطف تاريخ ثبت اسناد در ايران به شمار مي‌آيد، تشكر و قدرداني و آرزوي توفيق روزافزون مي‌نمايم.

* نكتة ديگري كه همواره يكي از دغدغه‌هاي ذهني من بوده است توصيه به مطالعه و به روز بودن همكاران در علم و دانش است. به ويژه در گستره علم حقوق و مطالبِ مرتبط با حقوق سردفتري و ثبت اسناد. يكي از نيازهاي اساسي ما كه از رهگذرِ همت و مطالعه تأمين خواهد شد، « تدوين تاريخِ حقوق ثبت و دفاتر اسناد رسمي در ايران» به صورت مستند و علمي است و در همين جا از همه اهل قلم و حقوقدانان دعوت مي‌كنم تلاشهايِ قبليِ صورت گرفته در اين زمينه را تكميل نمايند و متني مُتقَن براي آيندگان به يادگار گذارند.

* كتابخانه كانون يكي از امكانات خوب در اين زمينه است و لازم است در همين جا از علاقه مندان و اهل مطالعه كه در ميان صنف ما نيز كم نيستند، دعوت نمايم با اهداي كتابخانه خود به كانون و يا دست كم 2 جلد كتاب مجموعه اي بي نظير براي حقوقدانان فراهم آورند كه بي ترديد بركات خوبي به همراه خواهد داشت.

* يكي ديگر از موارد مهم كه همواره به آن اشاره داشته ام اين است كه همكاران و خدمتگزارانِ خود را در هيأت مديره كانون هرگز از نعمتِ ديدگاه‌ها، نقدها و راهنمايي هاي خود محروم نفرمايند چرا كه نعمتِ نقد، با عملكرد هركس همراه باشد – البته نقد منصفانه و آگاهانه – درخشنده ترين عملكردها را از خود به يادگار خواهد گذاشت.

* گزارش عملكرد هيأت مديره و واحدهاي اداري آن اكنون چند سالي است كه هر شش ماه يكبار منتشر ميشود. اينجانب و همكارانم در هيأت مديره كانون، همواره آمادة شنيدن طرحها، نقدها، نظريات و راهنمايي هاي همكارانم بوده و هستيم ليكن پيگيري حل مشكلات در هيأت مديره كانون بسيار بيشتر از دريافت نقد و نظرهاي به ويژه منصفانه و راهگشا بوده است.

* همواره در صدد بوده ام در صدر برنامه هاي كاري و اجرايي خود، حفظ و تعميق جايگاه قرآني دفاتر اسناد رسمي را پيش چشم داشته باشم؛ بسياري از مسائل در تفسير و توضيح آيه شريفه مداينه نهفته است كه درمان خيل عظيمي از مصائب و مشكلات مردم و همكاران در حوزه حقوق ثبت و دفاتر اسناد رسمي را در پي دارد: ((عدالت در كتابت)) كه بدون ((علم)) و بدون ((تقوي)) مرضّي درگاه حضرت حق قرار نمي‌گيرد و حقش ادا نمي‌شود. اخلاق مداري، تكريم ارباب رجوع، اعتماد آفريني، آرامش بخشي و ايجاد حس امنيت حقوق مالكانه در نزد اصحاب معامله و از سوي ديگر حفظ حقوق دولتي كه دولت كريمه و نظام مقدس اسلامي هم هست؛ همه و همه از مواردي است كه حس خدمت و سهيم بودن در زمينه سازي سعادت دنيا و آخرت آحاد جامعه را به ما مي‌بخشد.

و چه حسي، طراوت بخش تر از اين !؟

متشكرم